Wijnland Oostenrijk: Kostbare Kultur
Wijnland Oostenrijk heeft een oude en rijke wijnhistorie en presenteert zich als een wijnland met een bijzonder eigen karakter. Het is een veelzijdig wijnland, dat zowel op het gebied van mousserende, droge witte wijnen, rosé wijnen, volle rode wijnen als ook zoete wijnen veel interessants te bieden heeft voor de wijnliefhebber. In toonaangevend internationale proeverijen staan met enige regelmaat Oostenrijkse wijnen bij de beste. De wijnbouw in Oostenrijk is zeer traditioneel. De oogst gebeurt vrijwel uitsluitend handmatig en veel producenten werken (grotendeels) biologisch.
Druivensoorten
In Oostenrijk zijn 40 druivensoorten, 26 witte en 14 blauwe, officieel erkend voor de productie van kwaliteitswijn. Vooral de grote variatie aan karakteristieke inheemse druivensoorten levert wijnen op met een bijzonder eigen karakter. Gelukkig is er in Oostenrijk geen trend om de eigen druivensoorten te verlaten voor internationaal bekendere druivensoorten zoals Chardonnay en Merlot. De wijnboeren kennen de kwaliteiten van hun “eigen” druivensoorten en zijn er trots op.
De belangrijkste witte druivensoorten zijn o.a. Grüner Veltliner, Welschriesling, Riesling, Weissburgunder (= Pinot Blanc), en Muskat-Ottonel. De belangrijkste blauwe druivensoorten zijn o.a. Zweigelt, Blaufränkisch, St. Laurent en Blauer Portugieser. De productie van rode wijn is de laatste jaren sterk toegenomen. Momenteel wordt er ca. 68% witte wijn en 32% rode wijn gemaakt. In Oostenrijk is 36% van de totale aanplant met Grüner Veltliner aangeplant en 8% met Zweigelt. Beide druivensoorten zijn hiermee de meest aangeplante soorten in dit prachtige wijnland. 75% van de totale wijnproductie wordt in Oostenrijk zelf genuttigd.
De bodem
De bodem is medebepalend voor het karakter en de kwaliteit van de wijn. In de Oostenrijkse wijngaarden is een grote variatie van bodemsoorten. In de Wachau is er vooral gesteente en kalk, in de Wagram domineert met name de löss en in de Thermenregion zijn vooral kalkhoudende bodems. In het Burgenland zijn de bodemsoorten zeer gevarieerd; van leisteen naar leem en van mergel tot zandige ondergronden. Voor bruine aarde en vulkanische bodems moet men naar de Steiermark.
Het klimaat
Warme zonnige zomerdagen en milde herfstdagen met koele nachten zijn typisch voor de meeste Oostenrijkse wijngebieden. De jaarlijkse neerslag bedraagt gemiddeld 400mm in het oosten tot 800mm in de Steiermark. De Donau en de Neusiedlersee hebben, als temperatuurregulator en warmtereflector, invloed op de wijnbouw.
Wijnbouwgebieden
De Oostenrijkse wijngaarden zijn verdeeld over 4 wijnbouwregio’s en 19 wijnbouwgebieden, die ieder een heel eigen microklimaat en terroir (d.w.z. bodemsoort) hebben. Ieder gebied heeft daarom zijn eigen karakter en specialiteiten. Deze 19 Oostenrijkse wijnbouwgebieden kan men grofweg in vier groepen verdelen. Deze indeling is geen officiële indeling, maar schetst wel in grote lijnen welke wijntypes er in Oostenrijk te vinden zijn, zonder ieder wijnbouwgebied apart te hoeven bespreken:
1. Niederösterreich:
Veelal karige, steenrijke en mineraalrijke bodems, soms afgedekt met een laag löss. Qua klimaat heerst hier een gematigd landklimaat, maar tegelijkertijd zijn er ’s nachts ook koelere invloeden vanuit het noorden. Zowel bodem als klimaat is hier ideaal voor droge witte wijnen. De druivensoort Grüner Veltliner is hier dominant en ook Riesling speelt hier een belangrijke rol. De wijnen kunnen heel rijp zijn, maar behouden door de grote verschillen in dag- en nachttemperatuur, toch een mooie frisheid. Onze producenten in deze regio zijn: Weingut Norbert Bauer, Weingut Martin Netzl, Weingut Schuster, Weingut Reinberger, Bio Weingut Grillmaier, Weingut Gschweicher, Weingut Stift Klosterneuburg, Weingut Stadlmann en Weingut Hutter.
2. Burgenland
Dit zijn de warmste gebieden van Oostenrijk. Klimaat en ook bodemstructuur zijn hier het meest geschikt voor rode wijn. Afhankelijk van de specifieke bodem, zijn bepaalde druiven dominant. In het Neusiedlersee is voornamelijk zandbodem. Hier gedijt vooral Zweigelt goed. In het Mittelburgenland zijn er met name zware leem-/kleibodems, waar Blaufränkisch de dominante druivensoort is. Het gebied aan de de Neusiedlersee is voornamelijk bekend vanwege de prachtige edelzoete dessertwijnen (o.a. Eiswein, Beerenauslese, Ausbruch en Trockenbeerenauslese). De combinatie van het warme landklimaat en de grote en ondiepe wateroppervlakte van dit meer (300 km2 groot en ca. 1 a 1,5 meter diep) geven ideale omstandigheden voor edele rotting. Vrijwel ieder jaar kan hier topkwaliteit edelzoete wijn gemaakt worden. Uit deze regio hebben wij wijnen van Weingut Nittnaus, Weingut Kiss, Weingut Hundsdorfer en Sektkellerei Szigeti.
3. Steiermark
Dit is het enige gebied in Oostenrijk dat in de mediterrane invloedsfeer ligt (en waar dus niet het pannonische landklimaat dominant is). Hier vindt men karige, stenige bodemsoorten en soms ook vulkanische bodems. Witte druivensoorten zijn hier dominant, zoals Sauvignon Blanc, Traminer, Morillon (lokale naam voor chardonnay), Weissburgunder (Pinot Blanc), Grauer Burgunder (Pinot Gris) en Welschriesling (=Riesling Italico). Verder wordt er in de Weststeiermark ook een bijzondere, beendroge rosé gemaakt – Schilcher genaamd – van de druivensoort Blauer Wildbacher. Onze producent uit de Steiermark is: Weingut Schneeberger.
4. Wenen
In diverse hoofdsteden in de wereld zijn wijnstokken alleen aangeplant voor de show, slechts een toeristische attractie. Maar Wenen is anders . De 637 hectare aangeplante wijngaarden spelen een belangrijke economische rol, zorgen voor een duurzame hoeveelheid groen in de stad en vormen de basis voor wijnen van hoge kwaliteit. Tot aan de late middeleeuwen werden de wijnstokken aangeplant binnen de stadsmuren, maar tegenwoordig zijn wijnstokken aangeplant in de buitenwijken en de rand van Wenen . Producenten uit het noorden van Wenen hebben ook wijngaarden geplant op de Bisamberg , ten noorden van de Donau , met zijn gunstige voorwaarden voor de Pinot variëteiten. Weingut Stift Klosterneuburg heeft diverse wijngaarden binnen de de stadsgrenzen van Wenen.
DAC (Districtus Austriae Controllatus)
Sinds 2002 werkt men in Oostenrijk met een extra nieuw systeem voor herkomstbenamingen die men DAC noemt. De basis voor een DAC is dat het een wijn is met regionale typiciteit, welke betrekking heeft op de druivensoort en de invloed van ‘terroir’ (d.w.z. bodemsoort) van de betreffende gemeente. Wijnen met een herkenbare identiteit dus. Men wil hiermee bereiken dat deze wijnen overal ter wereld herkend worden als typische wijnen van deze druiven uit deze streek.
Voor zowel de witte als de rode wijnen geldt dat de minerale expressie ook duidelijk naar voren moet komen. Onderstaand vindt u alle DAC’s die nu in Oostenrijk gelden:
WEINVIERTEL DAC: Grüner Veltliner
KAMPTAL DAC: Grüner Veltliner, Riesling
KREMSTAL DAC: Grüner Veltliner, Riesling
TRAISENTAL DAC: Grüner Veltliner, Riesling
WIENER GEMISCHTER SATZ DAC: Gemischter Satz
NEUSIEDLERSEE DAC: Trocken Zweigelt | fruchtsüß alle witte kwaliteitsdruivensoorten
NEUSIEDLERSEE DAC RESERVE: Trocken Zweigelt | edelsüß alle witte kwaliteitsdruivensoorten
LEITHABERG DAC: Grüner Veltliner, Weißburgunder, Chardonnay, Neuburger, Blaufränkisch
MITTELBURGENLAND DAC: Blaufränkisch
EISENBERG DAC: Blaufränkisch
ROSALIA DAC: Blaufränkisch, Zweigelt
VULKAN STEIERMARK DAC: Welschriesling, Weissburgunder, Morillon (Chardonnay), Grauburgunder, Riesling, Gelber Musateller, Sauvignon Blanc, Traminer en cuvée uit deze druivensoorten
SÜD STEIERMARK DAC: Welschriesling, Weissburgunder, Morillon (Chardonnay), Grauburgunder, Riesling, Gelber Musateller, Sauvignon Blanc, Traminer en cuvée uit deze druivensoorten
WEST STEIERMARK DAC: Blauer Wildbacher (Schilcher) Welschriesling, Weissburgunder, Morillon (Chardonnay), Grauburgunder, Riesling, Gelber Musateller, Sauvignon Blanc, Traminer en cuvée uit deze druivensoorten.
CARNUNTUM DAC: Chardonnay, Weissburgunder, Grüner Veltliner, Zweigelt, Blaufränkisch
WACHAU DAC: Grüner Veltliner, Riesling, Weißburgunder, Grauburgunder, Chardonnay, Neuburger, Muskateller, Sauvignon Blanc, Traminer, Frühroter Veltliner, Müller Thurgau, Muskat Ottonel, Roter Veltliner, Gemischter Satz, Blauer Burgunder, St. Laurent en Zweigelt.
RUSTER AUSBRUCH DAC: Een of meedere witte kwaliteitsdruivensoorten